Дали знаете кој објект во Македонија се смета за архитектонско ремек-дело?

Македонската опера и балет (МОБ), еден од најрепрезентативните културни објекти во државата, претставува вистинско архитектонско ремек-дело чиј изглед, конструкција и концепт ја раскажуваат приказната за едно време на смели визии и урбана обновa. Сместена во централното градско подрачје, на левиот брег на Вардар, оваа монументална градба е дел од поширокиот проект на модернистичко Скопје.

Архитектонски проект роден од визијата за модерно Скопје

Проектирана е од тим југословенски архитекти во рамки на урбанистичката визија инспирирана од планот на јапонскиот архитект Кензо Танге, кој ја постави основната насока за новото, модернистичко Скопје. Зградата на МОБ е изведена во 1970-тите, како дел од комплексот што првично го сочинуваа Универзалната сала, Музејот на современа уметност и други културни установи, со јасна намера: создавање град на културата, динамичен, отворен и иднино ориентиран. Се вели и дека како инспирација за обликувањето е земена сликата “Морето од мраз” на Каспер Дејвиид Фридрих. Но не е целосно исполнета идејата на Танге- требаше да биде многу поголем комплекс.

Архитектонски јазик: модернизам со поетика на геометријата

МОБ е изграденa во бруталистичко-модернистички стил, препознатлив по масивните бетонски форми, динамичните волумени и играта со светлина и сенки. Фасадата, составена од геометриски „исклесани“ бетонски површини, создава визуелна напнатост која истовремено асоцира на скулптура и функционална градба.

Правоаголните маси, косите рамнини и јасните линии претставуваат карактеристики на југословенскиот модернизам, но истовремено внесуваат локална нотка: издлабените површини потсетуваат на традиционална камена резба, повторно интерпретирана во современ материјал.

Како е изградена?

Конструкцијата е претежно армиран бетон, избран поради повеќе причини:

сеизмичка стабилност, клучна за град обновуван по земјотресот,

можност за создавање слободни, широки внатрешни простори погодни за театарска и музичка продукција,

флексибилност во обликувањето на масивни, скулпторски форми, што архитектите ги користеле за да ја создадат препознатливата надворешност.

Внатрешноста е конципирана со големи холови, широки скали и меки премини, со што посетителот постепено се „воведува“ во сценската магија. Главната сала е проектирана со внимание кон акустиката — со дрвени панели, материјали што го апсорбираат одекнувањето и архитектонска форма што го насочува звукот кон публиката.

Зошто изгледа „така“? Архитектонски концепт и симболика

АРХИТЕКТИТЕ имале јасна намера МОБ да биде:

динамична структура што го претставува движењето — клучен елемент во балетот и операта,

симбол на културното препородување на Скопје,

визура што се издвојува меѓу околните градби, но ја следи модернистичката линија на новото урбано јадро.

Бетонските форми, кои изгледаат „исцртани“ или „исечени“, ја пренесуваат идејата за уметност како енергија — остри, чисти линии кои се движат кон небото.

Архитектонската важност на МОБ денес

Денес Македонската опера и балет се смета за:

една од најзначајните културни институции во државата,

примерок на највредните архитектонски достигнувања од периодот на модернизмот на Балканот,

објект кој често е предмет на студии во меѓународни архитектонски кругови.

Неговиот архитектонски идентитет го прави не само место за уметност, туку и простор со карактер, кој носи историја, израз и естетика типична за времето кога архитектурата била експериментална, авангардна и длабоко поврзана со идејата за општествена трансформација.

Повеќе од зграда — архитектонска скулптура

МОБ денес претставува архитектонска скулптура во срцето на Скопје. Тоа е простор што ја оживува врската меѓу материјалот и уметноста, меѓу градот и неговите жители, меѓу минатото и иднината. И токму затоа многумина го сметаат за едно од највпечатливите архитектонски дела што Македонија ги оставила на картата на модерната светска архитектура.

Н.Т