Во последните години интересот на светскиот пазар за дела на македонски уметници расте, но вредностите на тие дела, според официјални податоци од аукциски куќи и меѓународни art-market платформи, се движат многу пониско отколку што многумина очекуваат за автори со силна локална репутација. FASHIONEL направи мало истражување.
Има документирани примери на значителни продажби и конкретни цени што ги достигнале делата на неколку признати сликари, како и актуелни понуди на интернационалниот пазар.
Вангел Наумовски — СУРОРЕАЛИСТ СО НАЈВИСОКИ РЕГИСТРИРАНИ АУКЦИСКИ ЦЕНИ
Еден од најпознатите македонски сликари на аукциските пазари е Вангел Наумовски (1924–2006). Според базата на податоци на специјализирани аукциски платформи: Делата на Наумовски се појавуваат на аукции со реални продадени суми што се движат најчесто од околу 800 USD (долари) до 3,412 USD, зависно од големината и медиумот на делото.
Највисоката регистрирана продажба што е документирана на меѓународен аукциски пазар (Осенат, Франција) е 3,412 USD (~3,100–3,200 €).
Иако овие суми се релативно умерени во споредба со светските аукциски рекорди, тие се важни бидејќи претставуваат официјално документирани продадени суми на уметник од Македонија. Дополнително, според други записи за Наумовски, делата со назнаки како Green Dreams во минатото се проценувале и во опсег од околу 5,000 €, а понекогаш и над тој лимит според проценките на експерти.
Киро Урдин — ГЛОБАЛНИ ПОНУДИ И РЕАЛНИ ПРОДАЖБИ
Киро Урдин (роден 1945, Струмица) е еден од македонските уметници со најголемо меѓународно присуство — со самостојни изложби и колекции во многу земји. На светските art-market платформи: Најчесто понудени негови дела се: • Untitled (Pencil on paper) — околу 1,000 USD. Artsy • Horse (silkscreen) — околу 800 USD.
И двете вклучуваат сертификат за автентичност. Овие цени обично се цени на галерија/продавач и претставуваат понуди за продажба, не нужно реални продадени суми на аукција. Истовремено, документиран е и случај каде на аукција во САД едно дело на Урдин, воденица на хартија, е продадено за 300 USD, со почетна проценка околу 600–800 USD.
Овие податоци укажуваат дека неговите дела имаат регистрирани интернационални продажби, но и дека пазарните цени варираат значително зависно од медиумот, форматот и местото на продажба.
ПОЗНАТИ МАКЕДОНСКИ СЛИКАРИ ШТО СЕ ПОЈАВИЛЕ НА ПАЗАРОТ (НО БЕЗ ТОЧНИ ЈАВНИ ЦЕНИ)
Постојат и други легендарни македонски автори чија дела се ценети од колекционери, но често се продаваат приватно и без официјални аукциски записи: Никола Мартиноски — основоположник на модерното македонско сликарство. Васко Ташковски — често нарекуван „македонскиот Салвадор Дали“; неговите дела локално вредат илјадници евра, според колекционерски оценки. Трајче Јанчевски (1928–2015) — имал заеднички изложби со Пикасо, Шагал и Миро; исто така се појавувал на аукциски каталози. Илија Пенушлиски, познат по уникатниот апстрактен стил. Петар Мазев, Борко Лазески и Димитар Кондовски — сите споменати како дела со колекционерска вредност и реткост на аукциските пазари.
ГЛОБАЛНИ ТРЕНДОВИ И ПРАВО НА СВЕТСКИ ПРОСТОР
Во светските ликовни пазари, вредноста на уметничките дела често зависи од голем број фактори: интернационална изложбена активност, присуство во музејски колекции, светски критички публицитет и официјални аукциски записи. За неколку македонски автори има регистрирани аукциски продажби — кои, иако не се на исто ниво како најскапите дела на светски реномирани уметници — сепак претставуваат конкретни доказ за интересот на пазарот за македонско ликовно наследство. Според базите на податоци за меѓународни продажби, многу од овие дела се редок појавувач на аукции (приближно една слика на неколку години), што значи дека вистинските глобални вредности може да бидат повисоки, но едноставно не се често документирани во јавни записи.
Македонската уметничка сцена има богато ликовно наследство — од класични модернисти до современи интернационално признати творци. Она што не е познато- вистинската цена на одредени дела. Тие можат да достигнат и огромни суми кога се колекционерите во прашање.
Н.Т