Додека светските и луксузните модни брендови годишно остваруваат милијарди евра профит, бројни истражувања откриваат дека дел од нивниот успех се темели врз експлоатација на евтина работна сила во земји со слаба заштита на работничките права.
Иако јавноста овие брендови ги поврзува со квалитет, престиж и висока мода, зад гламурот често се крие реалност на долги работни часови, ниски плати и небезбедни услови за оние што ги произведуваат нивните производи.
Глобалните брендови и системот
Голем број мултинационални компании го користат моделот на надворешно производство — производството го префрлаат на подизведувачи во Азија, Африка и Источна Европа. Овој систем им овозможува значително намалување на трошоците, но истовремено создава услови во кои:
работниците добиваат плати под животниот минимум
работат по 10 до 16 часа дневно;
немаат синдикална заштита;
се изложени на физички и психолошки притисоци.
Компании со години беа симбол на ваквите практики, откако во 1990-тите беа разоткриени услови на работа во фабрики во Индонезија, Виетнам и Камбоџа. И покрај подоцнежните ветувања за подобрување, независни организации и понатаму бележат проблеми во нивниот синџир на снабдување.
Луксузните брендови: „Made in Italy“, но по која цена?
Луксузните брендови: „Made in Italy“, но по која цена?Долги години се сметаше дека луксузните брендови се изземени од вакви практики. Сепак, италијанските власти и истражувачките новинари во последните години открија сериозни проблеми и во овој сектор.
Во Италија беше отворена истрага за експлоатација на мигрантски работници во мали работилници што работат како подизведувачи за Prada, Versace, Gucci, Dolce & Gabbana и други луксузни куќи. Работниците — често од Кина или Јужна Азија — биле приморани да работат и до 90 часа неделно, со плати далеку под законскиот минимум и во услови што инспекторите ги опишаа како нехумани.
Важно е да се нагласи дека овие брендови не се правно осудени, но беа повикани да достават документација и да објаснат како ги контролираат своите синџири на снабдување.
Историски и структурни проблеми кај Prada
Поврзани со работнички права, постојат и претходни документирани случаи поврзани со Prada:
Од 2013 година, организацијата Clean Clothes Campaign идентификува случаи каде што работници во една турска кожа фабрика (главен добавувач за Prada) биле нелегално отпуштени поради обид за синдикализација — случај што го прогласи Турскиот Врховен суд.
Покрај тоа, истражување на Европскиот парламент и други групи во 2023 година спомна тврдења поврзани со најмалку обвинувања за принуден труд во Кина, но овие тврдења не се правно потврдени и брендот не е осуден.
Контекст: луксузниот сектор и експлоатацијата
Независни истражувања што ги следат праксите на брендови (на пр. KnowTheChain) покажуваат дека луксузните брендови често имаат слаба транспарентност и системи за спречување на принуден и експлоататорски труд, значително пониски резултати отколку што би се очекувало според нивната вредност и цени на производите
Зошто експлоатацијата продолжува?
Зошто експлоатацијата продолжува?Експертите посочуваат неколку клучни причини:
сложени и нетранспарентни синџири на снабдување;
конкуренција за што пониски производствени трошоци;
слаби локални инспекции и закони;
зависност на работниците од работата поради сиромаштија или долг.
Иако многу компании имаат кодекси на однесување, истражувањата покажуваат дека тие често остануваат само формалност, без реална заштита на работниците.
Случаите со глобалните и луксузните брендови покажуваат дека високата цена на производите не значи и високи етички стандарди. Зад логата што симболизираат престиж и успех, често стојат работници кои плаќаат висока цена со својот труд, здравје и достоинство.
Сè додека транспарентноста, контролата и одговорноста не станат вистински приоритет, експлоатацијата ќе остане темната страна на глобалната индустрија на мода и технологија.
Н.Т